Δεύτερη παρουσίαση του Βιβλίου «Ο ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΣ ΜΠΑΛΛΟΣ»

Ήρθε ο καιρός, να παρουσιαστεί δημόσια το νέο (εδώ κι ένα χρόνο) βιβλίο μου:
«Ο ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΣ ΜΠΑΛΛΟΣ υπό όρους χορολογικούς και λεξιλογικούς».
Ήτανε Τιμή για μένα, τον Σύλλογο Κινιδαριωτών Νάξου και τον εκδότη μου, η παρουσία του κόσμου στην εκδήλωση που έγινε στην Αθήνα (11/ ΙΑΝ. 2010 στη «ΣΤΟΑ του ΒΙΒΛΙΟΥ»)

ΑΙΓΑΙΟ

Το πέλαγος του πολιτισμού, το πέλαγος των ελληνικών πολιτισμών.

Το πέλαγος της ιστορίας.

Όλα άρχισαν εδώ, όλα ξεκίνησαν απ’ το Αιγαίο, η γλώσσα, η σκέψη, η επιστήμη, η γραφή, η τέχνη, η τεχνική, η θρησκεία, οι μύθοι και βέβαια «οι κατάρες των θεών» που συντροφεύουν την ιστορία.

«Εν αρχή ην» το Αιγαίο, η θάλασσα, οι ακτές, τα νησιά, οι πράσινες πεδιάδες, τα βουνά και τα ποτάμια.

Αιγαίον Πέλαγος: Ένας θαλάσσιος κόμβος του 20ου αιώνα.

Οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών και των ακτών του Αιγαίου δίνουν στο πέλαγος αυτό την αληθινή του διάσταση.

Γ. Δ. Φαράντος

 

 

 

 

  

  Την εκδήλωση χαιρέτισε, εκ μέρους του Συλλόγου Κυνιδαριωτών Νάξου

«Ο Άγιος Γεώργιος», ο Γραμματέας του Δ.Σ. Ιάκωβος Κ. Τσελέντης

Για την Παρουσίαση των περιεχομένων του βιβλίου πατείστε εδώ.

 

 

Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη

Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Παρουσίαση του Βιβλίου του Σταύρου Σπηλιάκου

«Ο Αιγαιοπελαγίτικος Μπάλλος»

Ο χορός, έρρυθμη κίνηση του σώματος, συνοδευόμενη συνήθως, όχι πάντως απαραιτήτως, από ήχο (φωνής ή οργάνου), εκφράζει την συναισθηματική και ψυχική κατάσταση του κινουμένου-χορευτή και συμβάλλει στην επικοινωνία του με τον περιβάλλοντα κόσμο. Όλοι οι λαοί, σε οποιοδήποτε στάδιο του πολιτισμού κι αν ευρίσκονται χρησιμοποιούν τον χορό σε διάφορες περιστάσεις του ιδιωτικού-οικογενειακού βίου είτε του κοινωνικού τους βίου (κύκλος της ζωής, λατρευτικές εκδηλώσεις κ.λπ.). Ο χορός ατομική και συλλογική – κοινωνική εκδήλωση συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλες τις ηλικίες από τη στιγμή που γεννιέται, όταν με τη βοήθεια της μητέρας προσπαθεί να κινηθεί ρυθμικά: «Το παιδί θέλει χορό, τα βιολιά δεν είναι δω…», μέχρι τον θάνατο, όταν προσπαθεί να συντονίσει τα τελευταία βήματά του στη ζωή με πρωτοχορευτή τον Χάρο, που σέρνει στο δικό του χορό : «τους νιούς απ’ τα μαλλιά, τους γέρους απ’ το χέρι»…

Σύμφυτος, λοιπόν, με την ανθρώπινη φύση, ο χορός είναι μια πτυχή του πολιτισμού που κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και με οποιεσδήποτε αλλαγές θα παραμένει ζωντανή και θα συνεπαίρνει για τη χαρά και τη λύπη. Βεβαίως οι πληθυσμοί που δημιούργησαν τον παραδοσιακό πολιτισμό έχουν μείνει πλέον στο παρελθόν ακόμη και στον αγροτικό χώρο είτε έχουν ενσωματωθεί στο αστικό περιβάλλον, είτε έχουν χάσει την πολιτιστική τους αυτοτέλεια, αφού πλέον επηρεάζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωση σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο παραδοσιακός εξ άλλου χορός είναι μέρος περίπλοκων διαδικασιών και σχετίζεται με εθιμικά και λατρευτικά δρώμενα, τα οποία έχουν υποχωρήσει ή εξαφανισθεί. Από αυτά μένει το εξωτερικό περίβλημα, η επανάληψη των πράξεων χωρίς το ουσιαστικό τους περιεχόμενο. Ο χορός στα μαγικοθρησκευτικά αποτρεπτικά του κακού ή επικλητικά του καλού δρώμενα του ετήσιου εορταστικού κύκλου και ο χορός στον κύκλο της ζωής. Η λειτουργία του περιορίστηκε στην διασκέδαση, την εκτόνωση και την κοινωνική παρουσία (χορός στα μεγάλα πανηγύρια, στον γάμο). Ας αναρωτηθούμε, ποιος είναι ο νέος ρόλος, που ο χορός μπορεί να παίξει και πως πρέπει να γίνει διαχείριση του παραδοσιακού χορού στο μέλλον για να μη καταστεί μουσειακό είδος λόγω της αδιαμφισβήτητης καλλιτεχνικής του αξίας ή στην καλύτερη περίπτωση αγωγός αναμνήσεων για όσους ακόμη έχουν βιώματα από την πραγματική του λειτουργία κυρίως στο πλαίσιο των κοινωνιών του αγροτικού χώρου; Αυτό σημαίνει ότι ο χορός αποτελεί Πανανθρώπινη γλώσσα επικοινωνίας, η οποία αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων, την περίσταση, τον σκοπό που εξυπηρετεί και άλλους λόγους. Έτσι οι λαοί, αλλά και οι διάφορες ομάδες πληθυσμού στο πλαίσιο του ίδιου λαού, διαμορφώνουν τρόπους χορευτικής έκφρασης, που τους διαφοροποιούν από άλλους και αποδίδουν συμβολικά τον χαρακτήρα τους. Γίνεται, λοιπόν, λόγος για ελληνικούς χορούς, για ευρωπαϊκούς, για χορούς της Αφρικής κ.ο.κ., αλλά και για κρητικούς, θεσσαλικούς, μακεδονικούς, νησιώτικους, κυκλαδίτικους κ.λπ. χορούς με ιδιαίτερα κάθε φορά χαρακτηριστικά. Εκτός από τον τόπο ο χορός χαρακτηρίζεται από το είδος του, που προσδιορίζεται από τον χρόνο και τον τρόπο επιτέλεσης, τον αριθμό των χορευτών κ.λπ.

Η μελέτη των χορών άμεσα συνδεδεμένη με την μουσική στη διαχρονική τους εξέλιξη είναι ιδιαίτερα επίπονο έργο και γι΄ αυτό οι σχετικές μελέτες είναι λίγες. Δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή και κωδικοποίηση των χορών, που χορεύονται από τους Έλληνες σε πανελλήνια και τοπική κλίματα και βέβαια πολύ περισσότερο διαχρονικά.

Για τον λόγο αυτό κάθε βιβλίο που ερευνά το θέμα σοβαρά αποτελεί ευπρόσδεκτη συμβολή στην έρευνα των σύγχρονων ελληνικών χορών. Όταν μάλιστα η έρευνα εξειδικεύει και προχωρά σε βάθος για συγκεκριμένο χορό είναι διπλά χρήσιμη.

Το βιβλίο «Αιγαιοπελαγίτικος Μπάλλος, υπό όρους χορολογικούς», Αθήνα 2009, καρπός επιστημονικού μόχθου του φίλου ερευνητή Σταύρου Σπηλιάκου, αποτελεί σημαντική συμβολή στη διερεύνηση ενός ιδιαίτερα διαδεδομένου στον χώρο των νησιών του Αιγαίου, και των σκοπών που τον συνοδεύουν. Καθώς εστιάζει στον άνθρωπο, φορέα πολιτισμού και δημιουργό και όχι μόνο στο αποτέλεσμα, και εντοπίζει ιδιαιτερότητες από νησί σε νησί, το βιβλίο θα είναι χρήσιμο και για περαιτέρω διερεύνηση επιμέρους θεμάτων. Συνήθως όταν γίνεται λόγος για σύγχρονο χορό θεωρούμε δεδομένο ότι η σχέση με ένα συγκεκριμένο χορό (τελετουργικοί χοροί, για παράδειγμα) δεν είναι πια βιωματική, η διαδικασία διάδοσης του δεν μπορεί να είναι παρά μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Ο χορός διδάσκεται από ειδικευμένους δασκάλους. Οι Σύλλογοι λειτουργούν ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παραδοσιακό, που προϋπήρξε, και σ’ αυτό που θα υπάρξει στο μέλλον. Δημιουργούν κι αυτοί τη δική τους χορευτική παράδοση. Το βίωμα μέσα από το σχολείο ή το Σύλλογο είναι ωστόσο διααφορετικό. Η συλλογικότητα, η επικοινωνία η συνεργασία είναι δυνατό βίωμα για τις νέες γενιές, ικανό να μεταφερθεί και στους επόμενους.

Το βίωμα, βεβαίως, είναι σύνθετο φαινόμενο. Έχει σχέση με την κοινωνία που το αισθάνεται και το μεταβιβάζει από γενιά σε γενιά. Ο Σταύρος Σπηλιάκος, μας βεβαιώνει ότι, όσον αφορά το υλικό του, ότι πρόκειται για αυθεντικό βίωμα, που περνάει από γενιά σε γενιά σε γενιά.

«Στο πρώτο μέρος του βιβλίου εμφανίζονται και θεματοποιούνται στοιχεία που αφορούν στον χορολογικό ορίζοντα στον οποίο παρουσιάζονται κυρίαρχα θέματα για τη μορφή και το περιεχόμενο του χορού, το δημοτικό
τραγούδι και τη μουσική, έτσι όπως ενισχύουν το χορευτικό φαινόμενο της Νάξου και ιδιαίτερα στον Μπάλλο» (σ. 35 του βιβλίου). «Επελέγη ο μικρόκοσμος της Νάξου ως δείγμα αποδεικτικό της αρχικής υπόθεσης, που αφορά στην ελληνική ιστορική και εθνολογική παρουσία του Μπάλλου». Ο χορός καταγράφεται ως τοπικό πολιτιστικό φαινόμενο, ως λειτουργία σε συλλογικό επίπεδο, ως σύστημα σχέσεων μουσικής και τραγουδιού, ως συζυγία χορών: Συρτός-Μπάλλος.

Ο συγκεκριμένος χορός χαρακτηρίζεται για την ιστορικότητα του γι΄ αυτό και «η προσέγγισή του επικουρείται από φιλολογικές και ιστορικές πηγές για να καταδειχθεί η ιζηματική του (βιωματική θα έλεγα εγώ) κατάσταση, επεξεργασμένη μέσα από αφομοιωτικό, αλλά παράλληλα δημιουργικό, συνδημιουργικό, ανανεωτικό εργαστήρι της συγ­κεκριμένης κοινωνίας». Παράλληλα «κατατίθενται στοιχεία για την πολιτιστική γεωγραφία της Νάξου, για τη μορφή και το περιεχόμενο του Μπάλλου, για το δημοτικό τραγούδι, τις προϋφιστάμενες ιστορικές του δυνάμεις, την εξέλιξη του, τη μουσική του σύνθεση και επεξεργασία, τις διαμορφωθείσες σχέσεις του με την Ανατολή και το υπόλοιπο Αιγαίο, την κινητικότητα τους, τις επιρροές, τους λαϊκούς οργανοπαίχτες» (σ. 36). Το χορευτικό φαινόμενο στην πράξη εντάσσεται στην εθιμική ζωή, την οποία  ορίζει το  πολιτισμικό  πλαίσιο  υπό  την  κατηγορία  του  χρόνου (εορταστικός κύκλος) και του κοινωνικού ορίζοντα (κύκλος της ζωής).

Ο Μπάλλος χορεύεται από ζεύγος ετεροφύλων (ερωτικός χορός χαρακτηρίζεται), και εξωτερικεύει συναισθήματα, επιθυμίες, κοινωνικές τάσεις. «Χορεύει χώρια ο καθαένας απού τον άλλον, μα σύμφωνα πάλι ο ένας με τον άλλον».

Όπως παρατηρεί ο ερευνητής, «Η χορευτική πράξη ως διακεκριμένη ενότητα Συρτού και Μπάλλου και ως τρίπτυχο χορού – μουσικής και τραγουδιού, υπό την προϋπόθεση της συνεργασίας σε δράση, της ομαδικής δράσης, αποτελεί ανώτατη μορφή κοινωνικής συνεργασίας, προωθημένη και δραστική μορφή ανθρωπισμού» (σ. 32).

«Τα νεότερα λαϊκά μουσικά όργανα, τα βιολιά, τα οποία θεωρήθηκαν στο τέλος του περασμένου αιώνα ως «ξένα», παραδομένα στους Αξιώτες οργανοπαίχτες, στους παιγνιώτες, τραγούδησαν τους καημούς και τους πόθους, χόρεψαν τον έρωτα και αγαπήθηκαν και δημιούργησαν μια νέα παράδοση προσθετική στη χορευτική κατάσταση των τελευταίων εκατό ετών», γράφει ο κ. Σπηλιάκος.

«Οι Ναξιώτες-  αποτελούν έναν  κινητό πληθυσμό,  ο οποίος δημιουργεί συνθήκες πολιτισμικής μουσικής κυρίως πολυφωνίας, που βοηθείται από τη θέση του νησιού, που αποτελεί κέντρο και προγεφύρωμα της Ανατολής προς τη Δύση και αντιστρόφως, αλλά και κέντρο μεταναστευτικό προς το εσωτερικό» (σ. 82).

«Ο μπάλλος των χορευτικών εκδηλώσεων δεν είναι ένα τραγούδι, αλλά μια σύνθεση, όχι τυποποιημένη, (με εξαίρεση αρκετά συχνά την αρχή της) από πολλούς σκοπούς, διαφόρων σκοπών (με εναλλαγές αργού-γρήγορου ή αργού που καταλήγει σε πολύ γρήγορο), προσαρμοσμένη στο τοπικό ιδιωματικό ηχόχρωμα χωρίς μουσικές διαμαρτίες για τον χορευτή. Οι οργανοπαίχτες χρησιμοποιούν (από το 1910-20) μουσικούς δρόμους της Ανατολής, π.χ. Ουσάκ αλλά παράλληλα και τρόπους, κλίμακες από τη Δύση (μινόρε, ματζόρε). Διαφορετικοί σκοποί και κυρίως τόνοι δημιουργούν στον χορευτή διαφορετικά συναισθήματα.

Ο συναγωνισμός των βιολιτζήδων αποκτά τα χαρακτηριστικά αγώνα, στοι­χείο ανάπτυξης της κοινοτικής ζωής. Η ενεργή μουσική παρουσία μεγάλου αριθμού οργανοπαιχτών για τη δημιουργία χορευτικού έργου, παρου­σιάζει συναγωνιστικό χαρακτήρα και όχι ανταγωνιστικό. Δημιουργικότητα και ανανέωση και η εν δυνάμει αφομοιωτική του δύναμη συμπορεύονται με την κοινωνική ζωή και το μουσικο-χορευτικό φαινόμενο» (σ. 92, 93).

Ο ερευνητής εντοπίζει παραλλαγές του μπάλλου στην Άνδρο ιδιαίτερα, για τον οποίο αφιερώνει ένα μεγάλο κεφάλαιο, στις Κυκλάδες, στο Αιγαίο, στην Κύπρο, στα Επτάνησα. Κάνει λόγο για μια μορφή μπάλλου των Βλάχων και μπάλλου της Τσακωνιάς. (Εδώ ένα ερωτηματικό).

Ο Σπηλιάκος πρωτοτυπεί υιοθετώντας μεθοδολογικά εργαλεία της Αναλυτικής Φιλοσοφίας επιχειρώντας να μελετήσει τον παραδοσιακό χορό. Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην προσέγγιση της περιπτωσιολογικής μελέτης του μπάλλου ως γλώσσας και εκκινώντας από τη Γλωσσοανάλυση, επιχειρεί να αναδείξει την ιστορική (αρχαιολογική γράφει ο ίδιος σελ. 20) εξέλιξη του χορευτικού φαινομένου.

Η εν λόγω οπτική, της δυναμικής σύνδεσης / σύζευξης της ανθρώπινης κινητικής έκφρασης σε επίπεδο γλωσσικής θεώρησης του χορού ανάγει στις παλαιότερες προσπάθειες του Leroi-Gourhan (1964,1965)² και της Williams (1976, 1978)³, σύμφωνα με τις οποίες ο χορός, ως συμβολική εμπειρία, μεταβιβάζει έννοιες και νοήματα. Η Williams μάλιστα θέτει το ζήτημα της νοηματοδότησης κάθε χορευτικής δράσης μέσα από τον εντοπισμό και την ανάλυση των κανόνων που τη διέπουν. Κατ’ αντιστοιχίαν ο συγγραφέας στο προοίμιο του βιβλίου παραθέτει συνοπτικά το σύνολο των ρυθμιστικών παραμέτρων διαμόρφωσης των χορευτικών μορφωμάτων του μπάλλου καθώς και των κανόνων που διέπουν την ερμηνευτική επιτέλεση του.

Στο πρώτο μέρος της μελέτης, παραθέτει πληροφορίες για τη μορφολογική και κινησιολογική φόρμα του χορού, όπως αυτή αποτυπώνεται στις γραπτές πηγές και στις μαρτυρίες των ναξίων πληροφορητών. Σύμφωνα με αυτές,σχηματοποιεί τη σύνδεση μέλους – λόγου – κίνησης κατά την επιτέλεση του χορού και καταθέτει τις συστηματικές παρατηρήσεις του για τη «Μουσική Χορογραφία του Μπάλλου» (σελ. 89). Μετά την παρουσίαση των δεδομένων που αφορούν το συγκεκριμένο «χορολογικό κέντρο» παραθέτει βασισμένος στο έργο του Α. Ράφτη Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού πληροφορίες για τις ιδιοτοπικές παραλλαγές του μπάλλου που εντοπίζονται σε άλλες ανθρωπογεωγραφικές ενότητες και εθνοπολιτισμικές ομάδες του ελλαδικού χώρου.

Στο δεύτερο μέρος της μελέτης, ο συγγραφέας επικεντρώνεται στη γλωσσική μελέτη του φαινομένου και αφού παραθέσει εννοιολογικά – σημασιολογικά και ετυμολογικά δεδομένα, πραγματοποιεί τη «μετάβαση» (σελ. 127) στην ορχηστική δράση. Η επιλογή του συγγραφέα να ακολουθήσει τη γλωσσική και ετυμολογική πληροφορία, ως αναλυτική κατηγορία για το υπό μελέτη χορευτικό φαινόμενο, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση της σχηματοποίησης των πληροφοριών αυτών κατά τα πρότυπα των φυσικών επιστημών (Πρωτόκολλα), τον οδηγεί σε συμπερασματικές παρατηρήσεις που επικεντρώνονται θα λέγαμε στη λεκτική έκφραση ενός μη λεκτικού συστήματος επικοινωνίας και έκφρασης.

Έτσι, παρά τις σημαντικές πληροφορίες που παρέχει για την χορευτική έκφραση των «αξιωτών» η «ριζολογική» θεώρηση του μπάλλου φαίνεται να απαιτεί και τη συστηματική συλλογή τελεστικών κινητικών δεδομένων και ερμηνειών προκειμένου να αναδειχθεί αν, πως και γιατί η μελετώμενη χορευτική δράση του αποτελεί ενιαία εννοιολογική οντότητα. Οι ιδιοτοπικές παραλλαγές που ο συγγραφέας παραθέτει υπογραμμίζουν τη συγκρότηση πολιτισμικών δικτύων που αποτυπώνονται τόσο στην κινησιολογική έκφραση, όσο και στην γλωσσική νοηματοδότηση του όρου. Τοιουτοτρόπως, η συνθετική μελέτη των συμβολικών συστημάτων χορού και γλώσσας θα μπορούσαν -και πρέπει- όπως προτείνει η Lynne Hanna στο πρόσφατο άρθρο της «A Nonverbal Language for Imagining and Learning: Dance Education in K-12 Curriculum» να συνδυασθούν. Έτσι, συγχρονικές κινησιολογικές και γλωσσολογικές παρατηρήσεις όπως αυτές του συγγραφέα θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν με νέα ερμηνευτικά σχήματα τη σύγχρονη θεώρηση του χορού.

Με αφορμή το βιβλίο του Σταύρου Σπηλιάκου είναι καιρός να συζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους χοροί, όπως ο μπάλλος με μακρά ιστορία, θα διασωθούν και θα παραδοθούν στις επόμενες γενιές. Όσον αφορά στο ίδιο υλικό που αναφέρεται στον παραδοσιακό χορό στις αυθεντικές ή επεξεργασμένες μορφές του πρέπει να αποφασίσουμε τους τρόπους διάδοσης του. Εδώ η επιστημονική καταγραφή είναι αναγκαία. Ωστόσο και μετά την καταγραφή δεν είναι δυνατόν να θεωρήσουμε ότι οι χοροί θα παραμείνουν αναλλοίωτοι. Ο λαϊκός πολιτισμός ποτέ δεν ήταν στατικός. Κάθε γενιά βάζει τη δική της σφραγίδα. Αρκεί αυτό να γίνεται με σεβασμό στις προηγούμενες. Και εδώ τίθεται πλέον το θέμα της παιδείας. Αν οι Σύλλογοι μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο παιδευτικό εξαρτάται από τον τρόπο λειτουργίας τους, από το ποιοι τους στελεχώνουν, αν λειτουργούν δημοκρατικά, πάνω σε ευρεία βάση και δεν είναι προσωποπαγείς. Το σημαντικότερο από όλα είναι η απόκτηση παιδείας. Η στροφή στις ρίζες, μια κίνηση- και γιατί όχι κίνημα- των δύο τελευταίων δεκαετιών προήλθε και στηρίχτηκε από μορφωμένους αστούς, καταγόμενους από διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου, που δημιούργησαν πολιτιστικούς Συλλόγους με κύριο μέλημα τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς που κάποιες δεκαετίες πριν οι γονείς τους ή και οι ίδιοι αρνήθηκαν από άγνοια και άλλους βεβαίως λόγους. Οι Σύλλογοι αυτοί περιλαμβάνουν ως κύρια δραστηριότητα τους την δημιουργία και λειτουργία μουσικοχορευτικών ομάδων για τους νέους, που μαθαίνοντας τον χορό πληροφορούνται για τον χώρο, το χρόνο και τις αφορμές του κάθε χορού.

Ευπαίδευτοι άλλωστε αστοί ήταν εκείνοι – μάλλον εκείνες- που δημιούργησαν το Λύκειο Ελληνίδων, το Χορευτικό της Δώρας Στράτου, για να σταθώ σε δύο πολύ γνωστά σχολεία του παραδοσιακού χορού, που διέσωσαν και διέδωσαν στην ελληνική κοινωνία των αστών την αγάπη και τον θαυμασμό για τον ελληνικό χορό και παράλληλα την μουσική-τραγούδι, την ενδυμασία και τα έθιμα που συνδέονται με τον χορό. Κατά τα φαινόμενα, λοιπόν, όσο πιο σωστή εκπαίδευση, εμπλουτισμένη με μαθήματα για τον λαϊκό πολιτισμό λαμβάνει ο λαός τόσο περισσότερο αυξάνεται ο σεβασμός του προς την παράδοση. Φαινόμενα διαφοροποίησης του παραδοσιακού χορού, της μπαλετοποίησης ή και της στρεβλής εμμονής σε στοιχεία που έχουν εισαχθεί από κάποιο δάσκαλο και έχουν επικρατήσει ή λόγω ανυπαρξίας στοιχείων από το παρελθόν. Στην Κρήτη για παράδειγμα, αλλά και στον πολύ γνωστό χορό τσάμικο, είτε επειδή ο δάσκαλος θέλει να ενθουσιάσει είτε για λόγους εντυπωσιασμού χρησιμοποιούνται «αδόκιμοι» νεωτερισμοί. Η απάντηση επίσης είναι δύσκολη. Ο χορός, όπως και όλα τα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού είναι ζωντανός και όχι μουσειακό είδος. Άρα εξελίσσεται, προσαρμόζεται στις κοινωνικές συνθήκες που τον παράγουν και τον χρειάζονται – εκτόνωση, επικοινωνία, συλλογικότητα. Εδώ πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στον χορό που συνοδεύει την πιστή αναπαράσταση ενός εθίμου-δρωμένου και στον χορό που αποτελεί βιωματική εκδήλωση των ανθρώπων στο πανηγύρι, στον κύκλο του χρόνου, στο γάμο κ.α. Για παράδειγμα δεν μπορεί να απαιτήσει κανείς σήμερα να χορεύουν οι γυναίκες με τον ίδιο τρόπο που χόρευαν παραδοσιακά, όταν για λόγους σεμνότητας, κοινωνικού ελέγχου έπρεπε να σέρνουν σχεδόν τα πόδια τους για να μη φανεί ο αστράγαλος. Στην αναπαράσταση αυτό πρέπει να γίνει.

Υπάρχουν επομένως δύο δρόμοι για την διαιώνιση του χορού και μέσω αυτού των στοιχείων εκείνων του λαϊκού πολιτισμού που συνδέονται με αυτόν. Η επιστημονική καταγραφή με πιστότητα, ώστε να τοποθετηθεί ο κάθε χορός στον χώρο, το χρόνο και τα κοινωνικά και τελετουργικά συμφραζόμενα και η διδασκαλία του μέσα από το σχολείο, στο μάθημα της λαογραφίας. Στο συνέδριο Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση στο Βόλο σε 20 ημέρες, ελπίζω ότι θα ειπωθούν πολλά και σημαντικά ή από τους εθνοτοπικούς-πατριδοτοπικούς Συλλόγους, τα πανεπιστημιακά Τμήματα Φυσικής Αγωγής, τα Λύκεια Ελληνίδων, τις σχολές Χορού, που περιλαμβάνουν και παραδοσιακά τμήματα κ.ά.

Ας κρατήσουν λοιπόν οι χοροί που θα συμπαρασύρουν στο μέλλον και κάποια από τα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού που αλλιώς θα περνούσαν οριστικά στην αιωνιότητα.

Κατά την παρουσίαση του βιβλίου και αφού τελείωσαν οι ομιλιτές, προβλήθηκε ένα 20λεπτο βίντεο – ντοκυμαντέρ με θέματα από το περιεχόμενο του βιβλίου. Αυτό χωρίστηκε σε τρια μέρη προκειμένου να μπορέσει ν’ ανέβει στο διαδίκτυο. Η σειρά προβολής Α-Β-Γ είναι απαραίτητη προκειμένου να υπάρξει νοηματική συνέχεια.

Την εκδήλωση σφράγισε η «ΚΥΡΑ του ΑΙΓΑΙΟΥ», η Ναξιώτισσα τραγουδίστρια Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη.

Δημοσιεύματα σε Ναξιώτικα blogs κι εφημερίδες:

1) a-naxios.blogspot.com – 2) naxosfan.blogspot.com – 3) a-naxios.blogspot.com

Διάθεση:

 

Εκδοτικός οίκος SALTO: Στοά ΟΠΕΡΑ, Ακαδημίας 57  & Ιπποκράτους 13 τηλ./ fax: 210-3392660

ΝΑΞΟΣ:
1. «speira» Διαφημιστική (Πλατεία Πρωτοδικείου, 843 00 Χώρα.  Τηλ. 22850-23933, e-mail: speira@otenet.gr

2. Πρακτορείο Τύπου – Βιβλιοπωλείο «ZOOΜ» , 834 00 Χώρα Νάξου, 22850-23675, 22850-24422, www.zoomnaxos.com

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: SALTO: Αγγελάκη 21, 54621 Θεσσαλονίκη. Επικοινωνία: 2310273228, 2310267108), παραγγελίες: 2310262854, fax: 2310285879 (e-mail: info@salto.gr)

E-shop: http://www.salto.gr/customer/product.php?productid=20729&cat=447